[Źr.] - Źródła i oznaczenia
| W. | Data | Wykaz dat i wydarzeń | Źr. |
|---|---|---|---|
| XX | 1900 | Pierwszy proces polityczny. Pionierami Bundu ( Żydowski Związek Robotniczy) w Białej byli praktykanci stolarze, na czele których stał Baruch Weinberg (który w młodości sam był stolarzem). Pod koniec 1900 roku aresztowano kilku młodych stolarzy. Niedługo potem w siedzibie więzienia przy ulicy Prostej rozpoczął się ich proces. | 9 |
| XX | 1900 | Pierwszą drukarnię w mieście założył około 1900/1901 r. Żyd z Mińska Dvorzshetz, pochodzący z rodziny zajmującej się drukiem. | 9 |
| XX | 1901 | Na początku 1901 roku Bund przestał się ukrywać pod hasłami: „Wyjść na ulicę", „Nieście wieść o wolności biednym i uciskanym masom", „Zaoraj opuszczone pole i zobacz nowe owoce". | 9 |
| XX | 1901 | Pierwsza grupa syjonistyczna została zorganizowana w Białej w 1901 roku przez Apolinariego Hartglasa, młodego studenta Uniwersytetu Warszawskiego. | 9 |
| XX | 1901-11 | W listopadzie 1901 roku Samuel Dikler przystąpił do budowy koszar przy szosie warszawskiej dla pułku kałużskiego, mieszkań dla oficerów, kościoła rosyjskiego i wszystkiego, co było potrzebne pułkowi. | 9 |
| XX | 1902 | Około 1902 roku Jakow Zelig Lubeltszyk założył drugą drukarnię w mieście. | 9 |
| XX | 1902 | Około 1902/1903 roku car Mikołaj przejechał przez Białę w drodze do Leśnej i Janowa. | 9 |
| XX | 1902-9-12 | Trzecim obiektem koszarowym w Białej Podlaskiej były „koszary Heleny Kohan", zwane również „szarymi koszarami". Koszary znajdowały się przy ul. Warszawskiej, a użytkowane były od 12 września 1902 roku przez 5 Kałuski Pułk Piechoty. | 6 |
| XX | 1902 | Strajki szkolne w 1902 i 1905 roku były odpowiedzią młodzieży na wzmagającą się rusyfikację kraju. Wybucha w gimnazjum strajk religijny młodzieży, żądającej nauczania religii w języku polskim. Młodzież zorganizowała się w tajny związek, występujący pod nazwą „Zet", do prowadzenia tej walki. Rząd rosyjski musiał pójść na ustępstwa i od roku 1903 wykłady religii odbywały się w języku polskim. | 1 |
| XX | 1903-7 | Pod koniec lipca 1903 roku specjalna komisja stwierdziła, że „koszary Piżyca" nie są w pełni przydatne dla całego pułku, dlatego postanowiono wynająć dodatkowo „koszary Kronsztejna", w których dałoby się zakwaterować okolo 500 osób. | 6 |
| XX | 1903 | W 1903 roku ponownie zaistniała potrzeba rozbudowy koszar, co wiązało się ze zmianami w dyslokacji oddziałów rosyjskich. W 1903 roku w Białej znajdowało się 1948 żołnierzy. | 6 |
| XX | 1904 | Samuel Dikler opracował plan budowy destylarni i przystąpił do realizacji tego zadania. W 1904 roku na terenie niedaleko tartaku rozpoczęto budowę gorzelni. | 9 |
| XX | 1904 | W latach 1904-1905 wybuchły strajki. Strajki miały charakter częściowo polityczny, ale w większej części gospodarczy. | 9 |
| XX | 1904 | W 1904 roku w Białej pojawiła się PPS (Polska Partia Socjalistyczna), najpierw w fabryce Raabego, potem w tartakach, warsztatach ślusarskich i szewskich. | 1 |
| XX | 1904 | Po latach 1904-1905, po upadku ruchu rewolucyjnego, kiedy nad Rosją przeszła fala pogromów i prześladowań, zaczęła się masowa emigracja Żydów z Białej Pódlaskiej. | 3 |
| XX | 1905-2-7 | W dniu 7 lutego 1905 roku młodzież z gimnazjum męskiego, do którego uczęszczało 147 katolików i 133 prawosławnych, rozpoczęła strajk. Do końca marca 1905 roku trwał strajk. Młodzi Polacy domagali się polonizacji szkolnictwa, powołali komitet strajkowy pod przewodnictwem ucznia Bolesława Rutkowskiego. | 1 |
| XX | 1905-5-1 | Rewolucja 1905 r. w Białej miała też swoje oblicze polityczne. Działacze PPS z fabryki Raabego zorganizowali 1 maja 1905 roku strajk powszechny dla uczczenia święta robotniczego, zaś 22 sierpnia 1905 roku doszło w zakładzie do strajku politycznego, jako wyrazu protestu przeciwko władzy cara. Strajk przeniósł się na ulice miasta i w efekcie wybuchły zamieszki zakończone zbrojnym starciem z oddziałami Kozaków. | 1 |
| XX | 1905 | W 1905 roku Fabryka Raabego stała się centrum ruchu patriotyczno-niepodległościowego w mieście. Rewolucja 1905 roku przebiegała w Białej pod hasłem walki o polską szkołę. Przy zakładach Raabego w 1905 roku powstała jedyna na Chełmszczyźnie i Podlasiu szkoła fabryczna dla dzieci i dorosłych z polskim językiem wykładowym. Prowadzono w niej tajne wykłady z historii i geografii Polski. [Zdjęcia: Raabe] | 1 |
| XX | 1905 | W 1905 roku powstala rewolucyjna organizacja wojskowa Bundu. Za pośrednictwem członka tej organizacji wojskowej udało im się kupić cały worek rewolwerów. | 9 |
| XX | 1905 | Członkowie Bundu (Powszechny Żydowski Związek Robotniczy - partią lewicowo-socjalistyczną), którzy odeszli po niepowodzeniu rewolucji 1905 roku, ponownie stali się aktywni. | 9 |
| XX | 1905 | Po stłumieniu rewolucji 1905 r. rząd carski organizował pogromy Żydów. | 9 |
| XX | 1905 | Po stłumieniu rewolucji przez władze carskie od 1905 roku rozpoczęła się masowa imigracja Żydów z Białej do Ameryki, czyli emigracja przede wszystkim robotników. | 9 |
| XX | 1905 | W 1905 roku Mikołaj II, ostatni car Rosji, zmuszony był względami politycznymi, wydać ukaz tolerancyjny. | 3 |
| XX | 1905 | Wydarzenia 1905 roku pokazały, jak silny był opór unitów przeciwko prawosławiu. Po akcie tolerancyjnym cara dziesiątki tysięcy unitów, wróciło do Kościoła katolickiego, zmuszonych wcześniej siłą do przejścia na prawosławie. | 1 |
| XX | 1905 | W latach prześladowań unitów na Podlasiu kościół św. Anny był jedyną świątynią katolicką na terenie całego ówczesnego powiatu bialskiego. Po ogłoszeniu przez cara ukazu tolerancyjnego w 1905 roku, w tym kościele przyjęto na łono kościoła katolickiego i zapisano do ksiąg parafialnych 19500 b. Unitów, zapisanych przez władze rosyjskie przymusowo na prawosławie. | 3 |
| XX | 1905 | Po 1905 roku po ukazie tolerancyjnym b. unici, przepisani w swoim czasie przez władze rosyjskie przymusowo na prawosławie, zostali w większości katolikami obrządku łacińskiego, a w części pozostali już prawosławnymi. | 3 |
| XX | 1905 | Pod koniec 1905 roku rząd carski opublikował manifest dotyczący konstytucji i wyborów powszechnych do parlamentu (Dumy). Bund w Białej zwołał zgromadzenie ogólne, aby wyjaśnić ludności prawdziwe znaczenie wolności, jaką car dawał swoim poddanym. | 9 |
| XX | 1905 | W 1905 r. nastąpiły pierwsze aresztowania wśród bialskich działaczy PPS - „ochrana" zatrzymała inż. Tadeusza Kozłowskiego i Jana Brodackiego. | 1 |
| XX | 1905 | Około roku 1905 nastąpiła także rewolucja w życiu Żydów. Sądy rabiniczne, nie liczyły się już tak bardzo. | 9 |
| XX | 1905 | Po 1905 roku, wraz z upadkiem ruchu rewolucyjnego, część młodzieży żydowskiej poświęciła się pracy kulturalną, a także teatrowi. W Białej powstała także zydowska grupa dramatyczna, złożona z robotników i wykształconych członków społeczności. | 9 |
| XX | 1905 | W gorących latach 1905-1906 miały też miejsce w Białej akcje bojowe przeprowadzone przez członków PPS (Polska Partia Socjalistyczna), który dokonali m.in. kilku udanych zamachów na agentów carskiej policji politycznej. | 1 |
| XX | 1905 | W latach 1905-1907 świątynię Bazylianów przebudowano stosownie do zasad architektury cerkiewnej. Obie wieże obniżono do wysokości nawy głównej i zwieńczono je cebulastymi kopułami. | 1 |
| XX | 1905 | Szpital Żydowski w Białej stanowił fundację, w formie zapisu rejentalnego, sporządzonego w roku 1905 przez Szmula Piżyca. Żydowski Szpital nie posiadał praw publicznych, a był przeznaczony jedynie dla ludności żydowskiej w Białej Podlaskiej i okolicy. | 3 |
| XX | 1905 | Car Mikołaj II bawił w Białej w 1905 r., przejeżdżając do Leśnej Podlaskiej. | 3 |
| XX | 1906-1-2 | Żydowska organizacja socjalistyczna Bund zorganizowała w Białej strajk i uliczną demonstrację 2 stycznia 1906 roku. | 1 |
| XX | 1906 | W roku 1906 po rozłamie w PPS socjaliści bialscy wypowiadają się gremialnie za powstałą PPS - Frakcja Rewolucyjna, kierowaną przez Józefa Piłsudskiego. | 3 |
| XX | 1906 | W roku 1906 urządzono napad na stację kolejową w Białej Podlaskiej, pocztę w Wisznicach i t. p. Skonfiskowane pieniądze w napadach na budynki i urzędy rosyjskie były przekazywane do Warszawy na cele rewolucyjno-narodowe, prowadzone przez późniejszego Marszałka Józefa Piłsudskiego. | 3 |
| XX | 1908 | W 1908 roku w Białej powstała pierwsza spółdzielnia kredytowa pod nazwą „Fundusz Pożyczkowo-Oszczędnościowy". | 9 |
| XX | 1908 | Około 1908 - 1910 roku administracja rosyjska zlikwidowała rynek w środku miasta i przeniosła go na sam koniec ul. Brzeskiej, naprzeciw starego cmentarza. Miejsce to otrzymało nazwę „Nowy Rynek". Na początku na Nowy Rynek przenosiła się bardzo niewielka liczba drobnych handlarzy. Większość z nich przeniosła się na dziedziniec Chaima Lewiego Rubinszteina, który stanowił arterię komunikacyjną prowadzącą do trzech ulic. Znacznie powiększono ogród pośrodku starego rynku. [Zdjęcia: Nowy Rynek] | 9 |
| XX | 1908 | Od 1908 roku w „koszarach Heleny Kogan" funkcjonował lazaret, który służył wszystkim jednostkom garnizonu bialskiego. | 6 |
| XX | 1909 | W 1909 roku rozpoczęto budowę Szpitala Żydowskiego, według projektu bialskiego architekta Wołodki. | 9 |
| XX | 1909 | W 1909 roku Nehemiasz Hoffer założył w Białej warsztat mechanicznego wyrobu obuwia. Warsztat rozwinął się w fabrykę zatrudniającą około czterdziestu pracowników. | 9 |
| XX | 1909 | W 1909 roku podczas rozbudowy cmentarz przy ul. Nowej otrzymał nowe ogrodzenie murowane z bramą z czerwonej cegły, według projektu inż. Władysława Wołodko (właściciela pięknej willi przy ul. Garncarskiej, znanego architekta bialskiego). | 1 |
| XX | 1910 | W 1910 lub 1912 r. powstała pierwsza polska Spółdzielnia Konsumencka „Społem". | 9 |
| XX | 1910 | Na terenie klasztornym (klasztor poreformacki pw. św. Antoniego) stała do niedawna drewniana, parterowa, dawna szkoła carska wybudowana w 1910 roku | 1 |
| XX | 1911 | W 1911 roku zakończono Budowę Szpitala Żydowskiego, a uroczyste otwarcie odbyło się w tym samym roku, na który przybył wojewoda siedlecki. Zbudowanie tak wspaniałego szpitala, o wysokim jak na tamte czasy standardzie, było dla takiej społeczności zadaniem bardzo trudnym. | 9 |
| XX | 1911 | W latach 1911-1912 rozpoczęły się przygotowania do utworzenia guberni chełmskiej na ziemiach Podlasia i Chełmszczyzny. | 1 |
| XX | 1911 | W roku 1911 na terenie obecnego powiatu bialskiego duchowieństwo prawosławne było piąć razy liczniejsze niż katolickie. | 3 |
| XX | 1912 | W roku 1912 Albert Wielopolski kupił od Łysakowskich dobra bialskie wraz z zamkiem. | 3 |
| XX | 1912 | Ponowne włączenie guberni siedleckiej do lubelskiej było kulminacją w długotrwałym procesie rusyfikacji Podlasia, z równoczesnym oderwaniem części ziem w 1912 roku pod postacią nowej guberni chełmskiej (powiaty: Biała, Konstantynów oraz Włodawa). | 6 |
| XX | 1913 | W 1913 roku miała miejsce kolejna restauracja kościoła św. Anny. [Zdjęcia: Kościół św. Anny] | 1 |
| XX | 1914 | W latach 1910-1914, poza piechotą, w Białej stacjonował drugi dywizjon artylerii ciężkiej (wprowadzony na miejsce 2 Brygady Artylerii) oraz 19 dywizjon moździerzy. Latem 1914 roku po wybuchu I wojny światowej oddziały te wyruszyły na front. Przez Białą Podlaską zaś przejeżdżały transporty rosyjskich wojsk, przemieszczane na zachód z głębi Rosji. | 6 |
| XX | 1914 | Fabryka Raabego na początku 1914 roku była jedną z najpoważniejszych fabryk wyrobów drzewnych w b. Królestwie Kongresowym i zatrudniała ponad 500 robotników. [Zdjęcia: Raabe] | 3 |
| XX | 1914-7 | Pierwsza wojna światowa. Choć na początku, w 1914 roku, linie frontu były daleko od Białej, w mieście panowała atmosfera wojenna. Wielu mężczyzn zostało zmobilizowanych do wojska, a wiele rodzin straciło jedynego żywiciela. Przez miasto nieustannie przechodziły oddziały wojska i choć zapewniały większy handel, to jednak wzmagały niepokój i niepokój o przyszłość. | 9 |
| XX | 1914 | W roku 1914, za czasów rosyjskich, na terenie obecnego powiatu bialskiego istniały: 1) państwowe męskie gimnazjum w Białej Podlaskiej w lokalu dawnej Akademii bialskiej, a obecnego gimnazjum i liceum im.Kraszewskiego, 2) państwowe męskie seminarum nauczycielskie w Białej Podlaskiej, 3) czteroklasowe prywatne progimnazjum żeńskie, 4) prywatne 7-mio klasowe gimnazjum żeńskie w Białej Podlaskiej. [Zdjęcia: Akademia Bialska] | 3 |
| XX | 1914 | W roku 1914 na terenie obecnego powiatu bialskiego pozostalo 34 cerkwi parafialnych (prawosławnych). [Zdjęcia: Cerkiew prawosławna] | 3 |
| XX | 1914 | Świątynia Bazylianów od 1875 do 1915 roku funkcjonowała jako prawosławna „sobornaja cerkow". [Zdjęcia: Cerkiew prawosławna] | 1 |
| XX | 1915 | Latem 1915 rokiem, wraz z postępem wojsk niemieckich na wschód, część ludności żydowskiej zaczęła wyjeżdżać z Białej. Wielu wyjechało do Rosji. Niewielka część, głównie młodzi członkowie rodzin, którzy pozostali w mieście, udała się do Szedlec, aby uniknąć wcielenia do armii rosyjskiej. | 9 |
| XX | 1915 | Kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny wybudowany jako cerkiew unicka św. Barbary: w 1915 roku prawosławni opuścili kościół. [Zdjęcia: Cerkiew prawosławna, Kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny] | 22 |
| XX | 1915 | Od wybuchu wojny aż do 1915 r. działalność instytucji spółdzielczych w Białej była ograniczona i sparaliżowana. W lipcu 1915 roku Bank Spółdzielczy został ewakuowany do Mińska. | 9 |
| XX | 1915 | Fabryka H. B. Raabego: W 1915 roku, kiedy wojska niemieckie maszerowały na wschód, fabrykę ewakuowano i przeniesiono do Rosji. Maszyny zostały przetransportowane, a duża liczba pracowników udała się z nimi do Rosji, gdzie w miejscowości Nieriechta (Obwód kostromski) powstała fabryka. W 1915 r., przed przeniesieniem fabryki do Rosji, pracowało w niej 400 robotników, w tym około 100 Żydówek. [Zdjęcia: Raabe] | 9 |
| XX | 1915 | Latem 1915 roku nad miastem pojawił się pierwszy aeroplan bojowy, który zrzucił dwie bomby na stację kolejową oraz ulotki na ulice miasta. Do dziś nie ustalono czy był niemiecki czy też austriacki aeroplan. Ewakuacja Rosjan zaczęła przybierać charakter paniki. Władze carskie stosowały przy tym taktykę spalonej ziemi. | 1 |
| XX | 1915 | Fabryka Raabego zostaje podpalona i zniszczona przez wycofujące się wojska rosyjskie w 1915 roku. [Zdjęcia: Raabe] | 3 |
| XX | 1915 | W roku 1915 pierwotny budynek dworca kolejowego został spalony przez wycofujące się wojska rosyjskie. | 5 |
| XX | 1915-8-15 | 15 sierpnia 1915 roku oddziały armii austriackiej oraz żołnierze Legionów Polskich wkroczyły do Białej. | 1 |
| XX | 1915 | Po wyjściu armii rosyjskiej pod koniec lata 1915 roku odnotowano zaledwie kilka przypadków rabunku. Niemcy wkroczyli do Białej po nocnym ostrzale, który nie wyrządził żadnych zniszczeń. Niemcy pewnie chodzili po mieście, zabierali wszystko, co było im potrzebne. Żydzi nie mieli problemu z porozumiewaniem się z nimi w języku jidysz. Zarówno miasto, jak i jego mieszkańcy prawie w ogóle nie ucierpieli. | 9 |
| XX | 1915 | W 1915 roku prawosławne mniszki uciekły ze szpitala św. Karola Boromeusza, a w opuszczonym szpitalu Niemcy urządzili wojskowy lazaret. | 1 |
| XX | 1915-8-17 | W dniu 17 sierpnia 1915 roku po przybyciu do Leśnej Legionów z Brygady Piłsudskiego kościół został restytuowany i poświęcony przez kapelana wojsk polskich. W roku 1915 odwrót armii rosyjskiej zmusił mniszki prawosławne i osoby z nimi związane do wyjazdu w głąb Rosji. | 3 |
| XX | 1915-8 | W zachodniej części miasta, przy ul. Pokoju, na zapleczu zlokalizowanych tu baraków i obiektów Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej, znajduje się cmentarz wojenny urządzony w 1915 roku przez Niemców. Złożono na nim ciała żołnierzy niemieckich, poległych w sierpniu 1915 roku podczas walk z Rosjanami. | 1 |
| XX | 1915-8 | Od sierpnia 1915 roku czterdziestoosobowa Straż Bezpieczeństwa działała w Białej. Burmistrzem pozostał, mianowany przez Rosjan, Walenty Klimecki. Szczególnie ważnym czynnikiem odradzania się polskości były pierwsze od rewolucji 1905 roku jawne i legalne obchody rocznic narodowych. | 6 |
| XX | 1915 | Po zajęciu Białych przez Niemców w 1915 roku, pozostali w mieście syjoniści ponownie zaczęli działać. | 9 |
| XX | 1915 | Pomnik ku czci cara Mikołaja II wzniesiony pod koniec XIX wieku w Rynku zostal zburzony w 1915 roku. | 1 |
| XX | 1915 | Kościół św. Antoniego: w 1915 roku rekoncyliowany, wówczas powróciły dwa ołtarze i część wyposażenia przechowywanego w kościele św. Anny. | 5 |
| XX | 1915 | Dwie linie wąskotorowe zbudowali Niemcy w 1915 roku w celu ułatwienia sobie eksploatacji gospodarczej Podlasia: z Białej przez Leśną do Konstantynowa i z Białej do Janowa Podlaskiego. | 1 |
| XX | 1915 | W 1915 roku kilku członków „Bundu" założyło towarzystwo literacko-dramatyczne. „Bund" zalegalizował z okupantem swoją małą bibliotekę i utworzył koło teatralne. W legalizacji tego stowarzyszenia wraz z reżimem niemieckim pomagał także ówczesny nieortodoksyjny wojskowy rabin dr Tenser, dzięki któremu stowarzyszenie otrzymało dwupiętrowy lokal przy ulicy Garncarskiej oraz fortepian i meble. | 9 |
| XX | 1916-4-15 | 15 kwietnia 1916 roku powstał pierwszy bialski oddział POW (Polska Organizacja Wojskowa), a jego komendantem został Julian Abramowicz, ps. „Jatas". Komenda obwodu mieściła się w budynku szkoły przy ul. Narutowicza 29, co było przejawem doskonałej konspiracji, gdyż drugą połowę budynku zajmowali niemieccy żandarmi. | 1 |
| XX | 1916-5-3 | Pierwsze od pół wieku jawne obchody rocznic narodowych były szczególnie ważnym czynnikiem odradzania się polskości. Mieszkańcy Białej, 3 maja 1916 roku, uczcili rocznicę Konstytucji i lwowskie śluby Jana Kazimierza. W trakcie uroczystej mszy oficerowie POW rozwinęli amarantowy sztandar z Powstania Styczniowego, przechowywany w ukryciu od 1905 roku. | 1 |
| XX | 1916 | W 1916 roku powstało w Białej Makabi (syjonistyczny ruch młodzieżowy). Członkowie organizacji syjonistycznej zwołali zgromadzenie grupy młodych ludzi, wyjaśnili znaczenie Makabi i zaproponowali utworzenie takiej organizacji sportowej. | 9 |
| XX | 1916 | Zydowski Miejski Dom Dziecka powstał w Białej w 1916 roku podczas I wojny światowej. | 9 |
| XX | 1916 | Organizacja Mizrachi w Białej powstała w 1916 roku. Osoby religijne sympatyzujące z ideą syjonistyczną zostały włączone do ogólnego ruchu syjonistycznego w mieście. | 9 |
| XX | 1916 | Pierwsza nowoczesna, narodowa szkoła hebrajska w Białej, zwana Szkołą Hebrajską „Jawne", powstała w 1916 roku, podczas okupacji niemieckiej. | 9 |
| XX | 1916 | W 1916 roku Niemcy zgodzili się na utworzenie prywatnego, koedukacyjnego gimnazjum polskiego. Pierwszą polską szkołę w Białej po wieku zaborów otwarto w dniu 1 września 1916 roku. Szkole nadano imię najwybitniejszego wychowanka Akademii Bialskiej - wielkiego pisarza Józefa Ignacego Kraszewskiego. [Zdjęcia: Akademia Bialska] | 1 |
| XX | 1916 | W 1916 roku w Białej utworzono instytucję „Kultura - Liga", której celem było centralizowanie całej pracy „Bundu". | 9 |
| XX | 1917-6 | Od czerwca 1917 roku Niemcy zaczęli tworzyć ukraińskie szkoły na terenie Podlasia. Za niemieckie pieniądze w Białej wydawano pismo „Rydnoje słowo". Tu też zorganizowano „Ukraińską Hromadę". | 1 |
| XX | 1917 | Kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny wybudowany jako cerkiew unicka św. Barbary: w 1917 r. wojsko austriackie wywiozło ciało św. Jozafata do Wiednia. [Zdjęcia: Cerkiew prawosławna, Kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny] | 22 |
| XX | 1917 | Po rewolucji rosyjskiej w 1917 roku, kiedy władza przeszła w ręce partii robotniczej „bolszewicy" (komuniści), w Polsce powstała także partia komunistyczna, która zorganizowała swoje oddziały na terenie województwa. Pod koniec I wojny światowej, gdy Biała były jeszcze pod okupacją niemiecką, do Białej dotarła wieść o rewolucji rosyjskiej, wywołując radość i głęboki szacunek u każdego robotnika obeznanego z ideałami socjalistycznymi. | 9 |
| XX | 1917 | W szeregach Bundu w Bialej doszło do tarć, w wyniku których w samym Bundzie utworzyła się odłamowa grupa, którą nazwano „Kombundem". | 9 |
| XX | 1917 | W Białej w latach 1917 - 1919 miał miejsce intensywny proces przebudzenia i organizowania się robotników. Powstała organizacja młodzieżowa oraz związki zawodowe: związek hafciarek, związek piekarzy, itp. Powstał klub kulturalny, biblioteka i koło dramatyczne. W czytelni pozyskiwano i czytano najlepsze czasopisma, książki i gazety w języku jidysz. | 9 |
| XX | 1918 | Ludność chrześcijańska zamieszkiwała na peryferie miasta i do 1918 roku zajmowała się głównie rolnictwem. Niektórzy pracowali jako urzędnicy i robotnicy w różnych fabrykach. Ludność żydowska zajmowała się głównie handlem. | 9 |
| XX | 1918-5-15 | Peowiacy (członkowie Polskiej Organizacji Wojskowej) pomagali oficerom i żołnierzom byłej II Brygady Legionów Polskich, którzy po bitwie pod Kaniowem dostali się do niemieckiej niewoli. Od 15 maja do 30 czerwca 1918 roku internowano około 300 z nich w specjalnym obozie w Białej Podlaskiej. POW umożliwiła 40 jeńcom ucieczkę z obozu. | 1 |
| XX | 1918-11-1 | POW i oddziały polskie wydzielone z armii austriackiej jako narodowe, w dniach od 1 do 5 listopada 1918 roku, rozbroiły żołnierzy armii austro-węgierskiej na obszarze Polski znajdującym się pod okupacją austriacką. Oddziały niemieckie na terenie ich okupacji zostały rozbrojone w dniach 10 i 11 listopada 1918 roku. | 6 |
| XX | 1918-11-11 | Józef Piłsudski wrócił z więzienia do kraju 11 listopada 1918 roku, twórca odrodzonego Wojska Polskiego, i objął nad nim Naczelne Dowództwo. | 6 |
| XX | 1918-11-11 | Po 123 latach niewoli datę 11 listopada 1918 roku przyjęto umownie za dzień odzyskania niepodległości przez Polskę. | 1 |
| XX | 1918-11 | Od listopada 1918 r. działał w Białej Podlaskiej Karpiński, mający za zadanie przygotowanie z ramienia Rady Regencyjnej struktur państwowości polskiej na Podlasiu. Po ustąpieniu Niemców mianowano szefem tymczasowej administracji powiatowej Eytnera - w randze komisarza ludowego. | 1 |
| XX | 1918-12-7 | 7 grudnia 1918 roku powstał 34 pułk piechoty z 2 pułku piechoty PSZ (Polnische Wehrmacht) oraz członków POW i ochotników z Podlasia. Z dnia 7 grudnia 1918 z rozkazu Sztabu Generalnego 4 pułk piechoty został przemianowany na 34 pułk piechoty. Mjr Aleksander Łuczyński został zatwierdzony na stanowisku dowódcy pułku. | 5 |
| XX | 1918 | Pod koniec lata 1918 roku zaczęli napływać pierwsi powracający z Rosji. Były wśród nich dwie bardzo różne grupy: część, która stała się ekstremistami lewicowymi, którzy przywieźli do Białej idee rewolucji bolszewickiej i jej ideały; na drugim biegunie znalazła się chasydzka klasa średnia, dla której przed wojną sztybel (bożnica) był centrum świata. | 9 |
| XX | 1918 | Kiedy Niemcy opuścili Białą, panował chaos, strzelaniny i grabieże. Utworzono wówczas milicję cywilną, w której dużą rolę odegrali członkowie Makabi. Gmina żydowska uzyskała od władz niemieckich kilka rewolwerów. Milicja błąkała się nocą po ulicach, aby chronić domy żydowskie przed atakiem. Polskie jednostki wojskowe wkroczyły do Białej w 1918 roku i na prośbę organizacji syjonistycznej powitała je orkiestra Maccabi. | 9 |
| XX | 1918-12-31 | 31 grudnia 1918 r., o godzinie 11:20, wojsko polskie wkroczyło do Białej Podlaskiej. Miasto świętowało niepodległość, która przyszła tu o dwa miesiące później, niż w innych częściach kraju. | 1 |
| XX | 1918-12-31 | 31 grudnia 1918 w godzinach przedpołudniowych polscy żołnierze pod dowództwem por. Jana Sokołowskiego wkroczyli do Białej Podlaskiej, nad którym komendę objął mjr Górski. | 6 |
| XX | 1918-12-31 | Po wyjściu Niemców z Białej Podlaskiej uwolniono więźniów z miejscowego zakładu karnego, który tylko 31 grudnia 1918 roku, dokonali aż 6 zbrojnych napadów na obiekty publiczne i osoby prywatne. | 1 |
| XX | 1918-12-31 | Po ustąpieniu Niemców 31 grudnia 1918 roku, utworzono policję komunalną w sile 48 ludzi z podziałem na rejony. | 3 |
| XX | 1918 | Po powstaniu Państwa Polskiego w 1918 roku duża część ludności chrześcijańskiej była zatrudniona jako urzędnicy w urzędach państwowych i samorządowych, w fabrykach i innych przedsiębiorstwach. Niektórzy zaczęli zajmować się handlem i uczyć się rzemiosła. | 9 |
| XX | 1918 | Biała Podlaska licząca około 13000 mieszkańców, w roku 1918 została miastem powiatowym w województwie lubelskim. | 2 |